Giriş
Psikolojik ilk yardım, bireylere yaşadıkları travmatik deneyimler ve kriz anlarında duygusal ve zihinsel destek sağlama sürecidir. Bu yöntem, afetler, kazalar, ölüm, ayrılık ve ciddi hastalıklar gibi zorlayıcı olaylar sonrasında insanların baş etme mekanizmalarını güçlendirmeyi amaçlar. Bu blog yazısında psikolojik ilk yardımın önemini, temel ilkelerini ve uygulama sürecini inceleyeceğiz.
Psikolojik İlk Yardımın Önemi
a. Duygusal Destek:
Hobfoll ve arkadaşlarının (2007) çalışması, psikolojik ilk yardımın duygusal destek sağlamada önemli bir rol oynadığını ortaya koymaktadır. Travma yaşayan bireyler için duygusal destek, travmatik olayların yol açtığı duygusal yükün hafifletilmesine yardımcı olur ve kişinin olayı işlemesine katkıda bulunur.
b. Travma Sonrası Stres Bozukluğunu Önleme:
Ruzek ve arkadaşları (2007) tarafından yapılan çalışma, psikolojik ilk yardımın travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) riskini azaltmada etkili olduğunu göstermektedir. TSSB, travmatik olaylar sonrasında bireylerin yaşadığı sürekli stres ve anksiyete durumudur. Psikolojik ilk yardım, bu durumun önlenmesine katkı sağlayarak, kişinin uzun vadeli zihinsel sağlığını korumasına yardımcı olur.
c. Baş etme Stratejilerinin Geliştirilmesi:
Bisson ve Lewis (2009) tarafından yapılan sistematik derleme, psikolojik ilk yardımın, bireylerin baş etme stratejilerini geliştirmede önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Baş etme stratejileri, kişinin travmatik olaylar karşısında daha dayanıklı hale gelmesine ve yaşam kalitesini korumasına yardımcı olur.
Psikolojik İlk Yardımın Temel İlkeleri
a. Güvenliği Sağlama
Dünya Sağlık Örgütü'nün (2011) rehberinde, psikolojik ilk yardımın temel ilkelerinden biri olarak güvenliği sağlama vurgulanmaktadır. Güvenli bir ortam, bireylerin rahatlamasına, duygularını ifade etmesine ve destek almasına olanak tanır.
b. Dinlemek ve Empati Kurmak:
Dieltjens ve arkadaşları (2014) tarafından yapılan çalışma, psikolojik ilk yardım sürecinde dinlemek ve empati kurmanın önemine dikkat çekmektedir. Dinlemek ve empati kurmak, bireylerin duygularını anlamaya ve ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik önemli adımlardır.
c. Baş etme Stratejilerini Desteklemek
Fox ve arkadaşları (2012) tarafından yapılan çalışma, psikolojik ilk yardımın baş etme stratejilerini destekleme yönünde önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Baş etme stratejilerinin desteklenmesi, bireylerin zorluklarla başa çıkma kabiliyetlerini geliştirmelerine ve travmatik olayların olumsuz etkilerini azaltmalarına yardımcı olur. Psikolojik ilk yardım uygulayıcıları, bireylerin içsel ve dışsal kaynaklardan yararlanarak baş etme becerilerini geliştirmelerine rehberlik ederler. Bu süreçte, problem çözme, duyguları düzenleme, sosyal destek ağlarını kullanma ve stresle başa çıkma yöntemleri öğretilir ve uygulanır.
.
Psikolojik İlk Yardım Uygulama Süreci
a. Durumu Değerlendirme
Everly Jr ve Lating (2013) tarafından belirtildiği gibi, psikolojik ilk yardım sürecinde durumu değerlendirmek önemlidir. Bu değerlendirme, olayın şiddetini, bireyin travma düzeyini ve ihtiyaçlarını anlamaya yöneliktir. Bu bilgiler, müdahalelerin etkinliğini artırmak ve doğru destek sağlamak için kullanılır.
b. İhtiyaçları Belirleme ve Önceliklendirme
Everly Jr ve Lating (2017) tarafından vurgulandığı gibi, psikolojik ilk yardım uygulayıcıları, bireylerin ihtiyaçlarını belirlemeli ve önceliklendirmelidir. İhtiyaçlar, fiziksel, zihinsel, duygusal ve sosyal alanlarda ortaya çıkabilir. Önceliklendirme, en acil ve önemli ihtiyaçların önce ele alınarak, kaynakların etkili bir şekilde kullanılmasını sağlar.
c. Uygun Müdahalelerde Bulunma
Shultz, Forbes ve Wald (2013) tarafından yapılan çalışma, psikolojik ilk yardımın uygun müdahalelerde bulunma yönünde önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Uygun müdahaleler, bireyin yaşadığı travmanın şiddetine, ihtiyaçlarına ve baş etme becerilerine bağlı olarak değişir. Psikolojik ilk yardım uygulayıcıları, bireylerin özgül durumlarına uygun tedavi yaklaşımları seçerek, etkili bir destek sağlamaya çalışırlar.
Sonuç
Psikolojik ilk yardım, kriz anlarında ve travmatik olaylar sonrasında bireylere duygusal ve zihinsel destek sağlayarak, baş etme mekanizmalarını güçlendirmeye yardımcı olur. Bu süreçte, güvenliği sağlamak, dinlemek, empati kurmak ve baş etme stratejilerini desteklemek gibi temel ilkeler önemlidir. Uygulama sürecinde ise durumu değerlendirmek, ihtiyaçları belirlemek ve önceliklendirmek, uygun müdahalelerde bulunmak ön plandadır.
Psikolojik ilk yardım eğitimi ve sertifikasyonu, bu alanda profesyonel destek sağlamak isteyen bireyler için önemlidir. Eğitim programları ve sertifikasyon süreçleri, bireylerin bu alanda bilgi ve becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur. Psikolojik ilk yardım, toplumların zor zamanlarında zihinsel sağlıklarını korumalarına ve travma sonrası stres bozukluğu gibi olumsuz sonuçlardan korunmalarına önemli ölçüde katkı sağlar.
Kaynakça
1. Hobfoll, S. E., Watson, P., Bell, C. C., Bryant, R. A., Brymer, M. J., Friedman, M. J., ... & Maguen, S. (2007). Five essential elements of immediate and mid-term mass trauma intervention: empirical evidence. Psychiatry: Interpersonal and Biological Processes, 70(4), 283-315.
2. Ruzek, J. I., Brymer, M. J., Jacobs, A. K., Layne, C. M., Vernberg, E. M., & Watson, P. J. (2007). Psychological first aid. Journal of mental health counseling, 29(1), 17-49.
3. Bisson, J. I., & Lewis, C. (2009). Systematic review of psychological first aid. Commissioned by the World Health Organization.
4. World Health Organization. (2011). Psychological first aid: Guide for field workers. World Health Organization.
5. Dieltjens, T., Moonens, I., Van Praet, K., De Buck, E., & Vandekerckhove, P. (2014). A systematic literature search on psychological first aid: lack of evidence to develop guidelines. PloS one, 9(12), e114714.
6. Fox, J. H., Burkle, F. M., Bass, J., Pia, F. A., Epstein, J. L., & Markenson, D. (2012). The effectiveness of psychological first aid as a disaster intervention tool: research analysis of peer-reviewed literature from 1990-2010. Disaster medicine and public health preparedness, 6(3), 247-252.
7. Everly Jr, G. S., & Lating, J. M. (2013). A clinical guide to the treatment of the human stress response. Springer Science & Business Media.
8. Everly Jr, G. S., & Lating, J. M. (2017). The Johns Hopkins Guide to Psychological First Aid. Johns Hopkins University Press.
9. Shultz, J. M., Forbes, D., & Wald, D. (2013). Psychological first aid: Rapid proliferation and the search for evidence. Disaster Health, 1(1), 3-12.
10. National Child Traumatic Stress Network and National Center for PTSD. (2006). Psychological first aid: Field operations guide.
11. Brymer, M., Layne, C., Jacobs, A., Pynoos, R., Ruzek, J., Steinberg, A., ... & Watson, P. (2006). Psychological first aid: Field operations guide. Terrorism and Disaster Center at the University of California Los Angeles.